klas handen omhoog

Geluid vraagt om aandacht

Als het erg warm is, word je wat loom en werk je dus ook minder hard. Iets vergelijkbaars is voor geluid het geval. Als er veel rumoer op de werkvloer is, ervaar je dat je sneller afgeleid en minder productief bent. Als je in een dynamische open kantoorvloer hebt gewerkt, kun je dat ongetwijfeld beamen. Dat de hoogte van het geluidsniveau bepaalt hoe productief je bent, lijkt dan ook een veilige aanname. Maar dat is niet helemaal zo. Alleen bij erg hoge geluidsniveaus is dat het geval. Belangrijker is de mate van verstoring door geluid en de informatiedichtheid. En sommigen hebben juist geluiden om zich heen nodig om zich te kunnen concentreren.

Temperatuur is voorspelbaar

Temperatuur in verband brengen met productiviteit of comfort lijkt eenvoudig, maar dat is het niet. Het thermisch comfort, waarmee het geheel van type arbeid, kleding, luchtstromingen, warme en koude oppervlakken meegenomen wordt, blijkt daarin belangrijker. En hoewel koude voeten of een warm hoofd geen aanwijsbare invloed hebben op productiviteit, speelt het wel degelijk een rol in hoe comfortabel iemand zich voelt. Een voordeel van deze effecten is echter wel dat ze makkelijker te voorspellen zijn. Een raam dat koude straling afgeeft doordat het buiten koud is, zal altijd oncomfortabel zijn. Grotere luchtstromen zullen bij kou altijd voor meer klachten zorgen en bij warmte voor minder klachten.

Geluid is complex

Voor geluid is het verband met comfort of productiviteit lastiger: of een geluidsniveau hinderlijk is, hangt sterk af van de aard van het geluid en de situatie waarin het gehoord wordt. Dat heeft een aantal oorzaken, om te beginnen het feit dat geluid vaak informatie in zich heeft (bijvoorbeeld verstaanbare spraak) en dus intensiever door de hersenen verwerkt wordt dan temperatuur. Er worden verschillende neurologische processen beïnvloed, zoals je ‘inner speech’ (het in je hoofd meepraten met wat je schrijft of typt) en je kortetermijngeheugen [witterseh et al.]. In hoeverre pratende mensen in je omgeving verstaanbaar zijn, bepaalt voor een groot deel in hoeverre je prestatie daalt [Ebissou, Parizet, & Chevret].

Grof gezegd wordt afleiding veroorzaakt door het verwerken van geluid (eventueel spraak), zodat andere neurologische processen ondergeschikt raken, of zich moeten heroriënteren na onderbreking door een plotseling geluid. Geluid wordt grotendeels automatisch door onze hersenen verwerkt, waardoor deze afleiding moeilijk te negeren is. Dit gebrek aan controle heeft een grotere invloed dan bij warmte of relatieve vochtigheid, omdat geluid veel sneller in intensiteit varieert en geluid onontbeerlijk is in een kantoor voor de communicatie.

Afleiding soms juist goed

Zoals gezegd is niet alleen de aard van het geluid, maar ook de situatie waarin je het hoort van belang. Een goed voorbeeld daarvan geeft een experiment op een basisschool, waarbij een aantal schoolkinderen een test moest afleggen. Sommigen deden dat in stilte, anderen in een rumoerige omgeving. Opmerkelijk was dat de slimmere kinderen beter presteerden in de lawaaierige situatie, terwijl de minder slimme kinderen juist beter gedijden in rust. Geluid kan enerzijds afleiden, maar anderzijds ook een positieve auditieve prikkel verzorgen die je bij de les houdt in een minder uitdagende situatie.

Geluid integraal mee-ontwerpen

Een conclusie is dat de beheersing van geluid essentieel is om het akoestische comfort en daarmee de werkprestaties te waarborgen. De geluidbeleving wordt liefst op ieder moment afgestemd op de heersende behoefte. Dat vraagt in de eerste plaats om een omgeving met goede akoestische eigenschappen, maar ook om een slimme verdeling van het type werkzaamheden over verschillende omgevingen op een werkvloer. Uiteraard is de keuzevrijheid van mensen ook van groot belang: is de werkplek beschikbaar die het best bij hun werkzaamheden past?. Een optimale akoestische situatie ontwerpen is lastig, maar niet onmogelijk: Het vraagt om ontwerpen, waarin geluidbeheersing integraal is opgenomen. Kortom geluid vraagt om aandacht.